برای رسوایی «ناسای دروغگو» از ماهواره خیام کمک بگیرید آقای زاکانی

شهردار تهران درباره ادعای آراد کوه و ابر ۵ کیلومتری متان با گفتن این جمله :«همه چیز ناسا دروغ است ، این هم کنار آن» سعی کرد ادعای مطرح شده از سوی سازمان ملی هوا فضای آمریکا را به چالش بکشد و بی اعتبار قلمداد کند. اما آیا این ادعا بی پشتوانه علمی است؟ پس از این ادعا اولین بار خبرگزاری ایسنا وابسته به جهاد دانشگاهی که در زمان نگارش این مقاله همچنان روح الله دهقانی فیروزآبادی معاون جدید علمی رئیس جمهور مسئولیت کلی اش را بر عهده داشت با کنار هم آوردن استدلال هایی مختلف به زاکانی گفت: «ناسا یک عکس از اسکن حرارتی منتشر کرده است که وجود گاز متان را در منطقه آرادکوه نشان می دهد. این عکس پشتوانه علمی دارد.»

در بخش هایی از گزارش ایسنا می خوانیم: «با توجه به اینکه متان یک گاز گلخانه‌ای است که ۸۰ برابر قوی‌تر از دی‌اکسید کربن عمل می‌کند، مهار انتشار متان یک کار مهم برای محدود کردن گرمایش جهانی است و شناسایی نقاط ساطع کننده این گاز می‌تواند نقش بسزایی در مقابله با گرمایش روزافزون جهانی داشته باشد. به همین منظور، ناسا از یک دستگاه ناظر موسوم به EMIT برای شناسایی این نقاط استفاده می‌کند. این دستگاه ناظر، "دستگاه بررسی منبع غبار معدنی سطح زمین"(EMIT) نام دارد که از زمان نصب در قسمت بیرونی ایستگاه فضایی بین‌المللی(ISS) در ماه ژوئیه ۲۰۲۲(تیر ۱۴۰۱)، ترکیب شیمیایی گرد و غبار را در سراسر مناطق بیابانی زمین ترسیم کرده است و به دانشمندان کمک می‌کند تا دریابند که غبار موجود در هوا چگونه بر آب و هوا تأثیر می‌گذارد.

در واقع EMIT که یک طیف‌سنج تصویربردار است برای شناسایی اثر شیمیایی انواع مواد معدنی در سطح زمین طراحی شده است و در حال شناسایی توده‌های عظیم گاز متان محبوس‌کننده گرما در سرتاسر جهان است و در حال حاضر بیش از ۵۰ مورد از آنها را نیز شناسایی کرده است.

روز ۲۵ اکتبر بود که "رابرت گرین"(Robert Green)، پژوهشگر اصلی پروژه EMIT و پژوهشگر "آزمایشگاه پیش‌رانش جت"(JPL) ناسا در کالیفرنیای جنوبی در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: EMIT یک ستون متان به طول حداقل ۴.۸ کیلومتر را در بالای یک محل دفن زباله در ایران شناسایی کرده است که این ابرساطع‌کننده جدید در هر ساعت حدود ۸۵۰۰ کیلوگرم متان را به هوا می‌فرستد.

در کنار آن همچنین یک خوشه از ۱۲ ابرساطع‌کننده توسط EMIT در ترکمنستان مشاهده شد که همه آنها با زیرساخت‌های نفت و گاز مرتبط هستند و برخی از این توده‌ها تا ۳۲ کیلومتر طول دارند و در مجموع حدود ۵۰ هزار و ۴۰۰ کیلوگرم متان را در هر ساعت به جو زمین اضافه می‌کنند.»

پس از این دلایل علمی البته نمونه های مختلفی از پژوهش های مختلف و تحقیقات انجام گرفته در ناسا کنار هم به خط شدند تا ایسنا برای زاکانی بنویسد: «اکنون نیز به نظر می‌رسد شناسایی ابرساطع‌کننده متان در جنوب تهران نه یک سیاست‌ورزی، بلکه یک واقعیت علمی است که توسط جدیدترین فناوری در این حوزه از ایستگاه فضایی بین المللی مستقر در مدار زمین انجام شده است و نیاز به بررسی و واکاوی دارد، قبل از آن که همچون دریاچه ارومیه تبدیل به یک بحران شود.»

راهکار شهرداری: تکذیب

اما در شهرداری همچنان یک سیاست واحد وجود داشت: تکذیب! اول معاونت تخصصی شهرداری اعلام کرد گزارشی از ناسا به دست او نرسیده و چیزی در این باره به او مخابره نشده است. سپس زاکانی یک بار ماجرا را به کلی دروغ خواند و بعد هم گفت: «ما گشتیم و بررسی کردیم ، چیزی وجود نداشت اما برای از بین بردن حساسیت مردم از یک گروه دانشگاهی از دانشجویان شریف خواستیم موضوع را بررسی کنیم.»

یکی از بهترین بسترهای تولید گاز متان از انباشت زباله است. با این وجود شهردار اعتقاد دارد آنچه ناسا ادعا کرده دروغی بیش نیست و در کوه زباله ای که به نام آرادکوه سر به فلک کشیده، اثری از گاز متان نیست.

دروغ سنجی کنید آقای شهردار!

در این باره کاظم کوکرم، خبرنگار حوزه علم و سردبیر پیشین مجله نجوم به خبرآنلاین می گوید: «ناسا به عنوان سازمان ملی هوافضای آمریکا نهاد مقدسی نیست که هر آنچه منتشر می کند را بخواهیم بگوییم حتما درست است. اساسا هیچ گفته علمی را نمی توانیم بپذیریم بدون اینکه داده هایش را تحلیل کنیم. ولی خوبی اطلاعات ناسا این است که تحلیل پذیر هستند. هر آنچه که آنها رصد می کنند در قالب مقالات علمی منتشر می شود و قابل بررسی است. آنچه جامعه علمی آن را معتبر می داند، در دنیای امروز پیدا می کند. برای اینکه صحت یک ادعایی که از سوی ناسا یا هر سازمانی علیه ایران، چین ، روسیه یا هر نهاد دیگری منتشر می شود ، تنها کافی است در موتورهای جست و جوی مقالات علمی مثل گوگل اسکولار یا ساینس دایرکت یا جاهای دیگر از این قبیل درباره شان جست و جو کنیم. اینگونه با خواندن مقالات و واکنش های نهادهای علمی مستقل می بینیم این ادعاها درست است یا نه.»

کوکرم درباره اصطلاح ناسای دروغگوی شهردار تهران می گوید: «آنچه آقای زاکانی احتمالا به عنوان دروغ ناسا به آن اشاره داشته احتمالا ناشی از استناد ایشان به ادعاهایی مثل ماموریت فضاپیمای آپولواست. همان شایعه قدیمی که می گویند این عملیات هرگز انجام نشده و یک ماموریت دروغ بوده است. اگر ایشان بر این استدلال ناسا را دروغگو نامیدند تنها با یک سرچ ساده انبوهی از مقالات و یافته‌ها نه فقط متعلق به خود ناسا که بلکه پژوهشگران چینی و ژاپنی به دست می آید که انجام چنین عملیاتی را تایید کردند. روی دستاوردهای علمی آن ماموریت مطالعه کردند و نتایجش در دسترس است. پس بدون هرگونه سوگیری تنها کافی است ببینیم جامعه علمی درباره یک سازمان که در حوزه علم هم پژوهش می کند چه سوگیری دارد.»

این روزنامه نگار متخصص در حوزه علم به شهردار تهران می گوید: «اگر آقای زاکانی تخصص در حوزه فضایی ندارند، کما اینکه من هم سطح اطلاعاتم در حد یک روزنامه نگار حوزه علم است، کافی است که ببینند در حوزه هوا فضا چه واکنش های علمی درباره پژوهش های ناسا یا یافته های آنها از جمله همان تصاویر منتشر شده از وجود منبع گاز متان بر فراز آراد کوه وجود دارد. اینکه متخصصان چه می گویند. از آنجا که ممکن است متخصصان داخلی ما یک مقداری به خاطر مسائل مختلف تحفظی داشته باشند ایشان می توانند نظر متخصصان کشورهایی چون چین ، روسیه و متخصصان کشورهایی که به آنها اطمینان دارند را جویا شوند.»

از محققان چینی و روسی بپرسیم

کوکرم سپس می گوید: «در صورت چنین پژوهشی آقای زاکانی قطعا خواهند دید غیر از رسانه ها و نشریات زرد و به جز وبلاگ ها که ادعاهای توطئه را درباره نظریه های علمی که از مراجع مختلفی مثل ناسا منتشر می شود ، کسی چنین ادعاهایی درباره دروغ بودن این یافته های علمی را مطرح نمی کند. پس چنانچه از ابتدا تاکید کردم ناسا مقدس نیست اما هرچه به آن شک داریم را باید از متخصصان بپرسیم و یا با تکرار دوباره آن یافته علمی از مرجعی که به آن اعتماد داریم، درباره آن پدیده کسب اطلاعات کنیم. آن وقت می توان یک یافته را رد یا تایید کرد.»

شهردار تهران که پس از چند سالی حضور در مجلس و البته کاندیداتوری برای ریاست جمهوری و درحالی که هنوز پرونده ای باز علیه او به دلیل عدم تخصص مرتبط برای حضور در سمت شهردار مهمترین کلان شهر کشور علیه اش باز است، به واسطه حمایت اعضای نزدیک به جبهه پایداری راه‌یافته به شورای شهر تهران ، بر مسند شهرداری تهران نشسته در این یک سال و چند ماه زاکانی به دلیل تصمیمات مختلفی خبرساز شده است اما این بار او با یک پدیده علمی روبروست که می توانست از ابتدا به جای تکذیب تند، بگوید درباره اش پژوهش می شود.

برای مثال در مقابل عکس های ماهواره ای منتشره از سوی ناسا، از تابستان امسال و با پرتاب موفق ماهواره مخابراتی پیشرفته خیام که به سفارش ایران و همکاری چند مرکز مطالعات فضایی روسیه ساخته شده به فضا از پایگاه بایکونور قزاقستان، ایران این توانایی را دارد تا خودش تصاویری مستند از آنچه ناسا ادعا کرده را ثبت و منتشر کند. با نگاهی به قابلیت های این ماهواره که در اینفوگرافیک منتشر شده از سوی سازمان فضایی ایران قابلیت ثبت چنین تصاویری را دارد.

ماهواره خیام که از ۱۸ مرداد علیرضا نعیمی از مدیران ارشد سازمان فضایی در گفت و گو با ایسنا تاکید داشته ایستگاه فضایی ماهدشت دیتاهای آن را دریافت کرده است و حالا کافی است شهردار تهران از این نهاد معتبر داخلی بخواهد اطلاعات مرتبط با آرادکوه را که با شرایط یکسان ثبت می شود، منتشر کنند و اینگونه با رد ادعای دروغ ناسا ، این اطمینان خاطر را به شهروندان تهرانی بدهد که یک منبع بزرگ از گاز خفه کننده متان اطراف تهران را نپوشانده است.